کاتاتونیا یا بیماری کاتاتونیک نوعی وضعیت حرکتی و روانشناختی خاص است که همراه بسیاری از اختلالات اعصاب و روان و طبی دیده می‌شود. از جمله این اختلالات می‌توان به افسردگی، انواع اختلالات روانپریشی، اختلال دوقطبی، بیماری‌های عصبی رشدی و بیماری‌های نادر خودایمنی اشاره کرد. از جمله علائمی که در وضعیت کاتاتونیا بیماران را درگیر خود می‌سازد مواردی نظیر  بهت، جمود عضلانی و انعطاف پذیری مومی شکل را شامل می‌شود. در ادامه این مقاله در مورد اختلال کاتاتونیا، علائم، علت بروز و نحوه درمان آن توضیحاتی را ارائه کرده‌ایم. برای آشنایی با سایر علائم بیماری اسکیزوفرنی کلیک کنید.

منبع : کاتاتونیا یا بیماری کاتاتونیک

علائم و نشانه های بیماری کاتاتونیا چیست

کاتاتونیا نوعی وضعیت حرکتی و روانشناختی خاص است که در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روان پزشکی به عنوان یک اختلال مستقل معرفی نشده است. چرا که این مشکل می‌تواند به عنوان یک مشخصه در کنار اختلالات روانشناختی و بیماری‌های طبی گوناگونی تظاهر پیدا کند. از جمله این اختلالات و بیماری‌ها باید به افسردگی، انواع اختلالات روانپریشی، اختلال دوقطبی، بیماری‌های عصبی رشدی و بیماری‌های نادر خودایمنی اشاره کرد. در این شرایط فرد در کنار مشکل اصلی دست کم 3 علامت از علائم زیر را نیز از خود نشان می‌دهد که متخصصان آن‌ها را تحت عنوان وضعیت کاتاتونیک مشخص می‌کنند.

• بهت (نداشتن هیچ گونه واکنش نسبت به محیط پیرامون یا عدم ابراز هرگونه فعالیت روانی حرکتی)
• جمود یا سفتی عضلانی (نوعی وضعیت گیری انفعالی در بدن)
• انعطاف پذیری مومی شکل (یعنی فرد در مقابل وضعیت دهی بدنش توسط دیگران مقاومت چندانی از خود نشان نمی‌دهد)
• سکوت
• منفی کاری به معنای مقاومت در برابر پیروی از هرگونه دستور یا قانون بیرونی
• نشان دادن ادا و اطوار
• قرار دادن بدن در وضعیت‌های خاص و حفظ فعالانه یک موقعیت ناجور حتی برخلاف جاذبه
• نشان دادن رفتارهای قالبی (حرکات تکراری، بی هدف و اکثرا غیرمعمول)
• ابراز سرآسیمگی که با تحریک‌های موجود در محیط هماهنگی ندارد
• شکلک در آوردن
• پژواک کلام به معنای تقلید طوطی‌وار گفته‌های دیگران
• پژواک رفتار به معنای تقلید طوطی‌وار رفتار دیگران

انواع کاتاتونیا یا بیماری کاتاتونیک

براساس اینکه علائم کاتاتونیک در چه شرایطی بروز می‌یابند می‌توان آن ها را به 3 دسته تقسیم کرد که شامل موارد زیر هستند:

1- کاتاتونی همراه یک مشکل روانی دیگر یعنی اختلال رشدی عصبی، روان‌پریشی، دوقطبی و افسردگی یا سایر اختلالات روانی است

2- کاتاتونی ناشی از یک بیماری طبی دیگر

3- کاتاتونی نامعین (در این وضعیت علائم کاتاتونیا به وضوح دیده می‌شوند و با افت عملکردی همراه هستند، اما بیماری زمینه‌ای که منجر به بروز این علائم شده هنوز نامعلوم است)

علت بروز کاتاتونیک

همانطور که گفته شد دچار بودن به یک اختلال روانپزشکی یا طبی خاص نظیر اسکیزوفرنی احتمال بروز مشکلات کاتاتونیک را افزایش می‌دهد. البته محققان هنوز نتوانسته‌اند علت اصلی بروز علائم کاتاتونیا را کشف کنند. با این حال معتقدند که سطوح غیرعادی برخی انتقال دهنده‌های عصبی شیمیایی نظیر دوپامین و سروتونین در سیستم عصبی مسئول اصلی بروز این مشکل هستند. در همین راستا بررسی‌های بالینی نشان می‌دهند مصرف داروهایی که سطح این انتقال دهنده‌ها را تغییر می‌دهند می‌توانند در بهبود یا تشدید علائم کاتاتونیا تاثیرگذار باشند.

روش های درمان اختلال کاتاتونیا یا کاتاتونیک

برای درمان علائم کاتاتونیا استفاده از درمان‌های دارویی نسبت به هرچیز دیگری اولویت دارند. داروهای آرام بخش بنزودیازپینی نظیر لورازپام از جمله مواردی هستند که می‌توانند به کاهش مشکلات روانی حرکتی مرتبط با کاتاتونیا کمک کنند. اگر بیمار نسبت به داروها واکنش چندانی نشان ندهد و در اصطلاح تخصصی مقاوم به درمان باشد متخصصین ممکن است درمان با شوک الکتریکی را نیز در دستور کار خود قرار دهند.

البته در نظر داشته باشید که درمان‌های دارویی و شوک الکتریکی برای کنترل وضعیت در کوتاه مدت پیشنهاد می‌شوند. اما برای مدیریت شرایط بیمار در دراز مدت به خصوص در شرایطی که یک اختلال روانشناختی وجود دارد، دریافت درمان‌های روانشناختی نظیر روان درمانی فردی، خانواده درمانی و گروه درمانی نیز ضرورت می‌یابد. چرا که تا زمانی که اختلال زمینه‌ای به طور ریشه ای برطرف نشود، احتمال عود علائم کاتاتونیا هم چنان وجود خواهد داشت.

برای دریافت مشاوره در زمینه اختلالات روانی می‌توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02166419012 تماس بگیرید.

سوالات متداول